Eutropio, autor de referencia

Eutropio naceu pouco despois do 320 d. C. Contemporáneo do emperador Valente e de Xuliano; morreu con posterioridade ao ano 387 ou 390.

Non se sabe con certeza o seu lugar de nacemento, crese que sería de Italia ou ben da provincia de Asia polo seu nome grego.

Perteneceu a unha familia acomodada, formándose para desempeñar diversos cargos administrativos no estado, ata que no ano 387 logra compartir o consulado co emperador Valentiniano II.

A súa actividade literaria debeu de ser amplia, ainda que só se conserve a súa obra Breviarium. A dedicatoria da súa obra a Valente é proba da súa gratitude cara o emperador. Durante os anos 367-369 Valente estiuvo loitando na rexión do Danubio contra os godos. Se cadra Eutropio o acompañara. Nestes anos foi nomeado magister memoriae de Valente, cargo que ocupa ata o 369 cando lle dedicou o Breviarium. Entregou a súa obra ao emperador cando este celebrara o seu triunfo sobre os godos asumira o título de Gothicus Maximus. Proporcionanos estes datos o propio título da dedicatoria que encabeza a obra:
DOMINO VALENTI
GOTHICO MAXIMO PERPETUO AUGUSTO
EUTROPIUS V.C.MAGISTER MEMORIAE ( V.(ir) C.(larissimus)

O título da obra ben pode entenderse como resumo , ou síntese persoal procedente de varias obras. Este xénero historiográfico tivo moito éxito en Roma, pois era un xénero moi demandado polo público. Estaba moi en contacto con outros subxéneros como a biografía, seguindo neste caso o estilo e a información facilitada por Suetonio (o esquema é sempre o mesmo: orixe, vida privada do César en cuestión, formación militar, política interior, retrato no que se incluen os costumes, cultura, gustos literarios; a morte, duración do reinado, loa ou condena do emperador).

A obra divídese en dez libros onde se narra a historia de Roma dende a fundación da cidade ata a morte de Xoviano no ano 364.

Limítase a transmitir os acontecementos máis significativos e só nas historias dos emperadores engade algunhas características dos mesmos, moi curtas polo xeral pero brillantes pola súa imparcialidade.

Empregou como fontes a Tito Livio sobre todo para a época da monarquía e a república; Suetonio, e unha serie de autores secundarios(Fabio Pictor, Floro).

O estilo de Eutropio é claro e sinxelo

• prefire a parataxe á hipotaxe :yuxtaposición de participios como en VIII, 4 onde aparecen exhibens…frequentans…habens…sedens e outros.

• tende ao uso da pasiva impersoal, que atopamos en I, 20 Camilo…Gallis superventum est ou en IV, 27 sucessum est ei a C. Mario.

• O seu vocabulario é simple, técnico en ocasións, reflexo da documentación oficial que manexa. Difire do clásico por algúns vocablos novidosos como dubietas, medietas, nimietas, por algunhas palabras novas como incturae ( corpus militare) ou por algunhas recentes accepcións de vocablos xa existentes como exsequiae. Pódese continuar polo uso de nomes de axente en –tor–sor como receptor, corrector, affectator, locupletor, repressor…propios do latín tardio. Outros térmos que non son clásicos aparecen sobre todo na época imperial. O léxico de Eutropio evidencia tamén a evolución que viña sufrindo o latín literario e que acabaría dando orixe as linguas romances. O fenómeno máis frecuente é a transposición dos tempos do verbo sum nas formas perifrásticas, tamén hai que sinalar o uso do pluscuamperfecto con habeo+ participio de pasado como en VI, 19 ubi milites congregatos habebat ou genituram filiorum ita cognitam habuit de VII, 20 e o uso de quod en completivas con verbos de fala, inicio do proceso que acabará sustituindo os infinitivos por conxuncións nas linguas romances.

• A preocupación principal do autor é a brevitas , alcanzada con elipsis de distinto tipo como construcciones participiales e asíndeton; mais tamén un certo desexo de variatio, especialmente nos cinco últimos libros; algún pleonasmo, exemplos de quiasmo, pararelismo buscado nalgunhas frases e algunhas expresóns poéticas.

Por último sinalar as dúas partes ben diferenciadas da obra que irían do libro I ao VI , claro epítome de Livio e do VII ao X, de carácter biográfico.


Vai agora unha selecta de textos escollidos pola súa dificultade e extensión que faremos na clase. Xa vos diréi cando. As cuestións que os acompañan parécenme importantes, por iso faremos fincapé en todas elas, aínda que a CIUG eliminara as preguntas de cultura .



TEXTOS

Fazañas de Pompeio en varios lugares (VI, 1)

Pompeius mox etiam Albanis bellum intulit et eorum regem Oroden ter vicit, postremo per epistulas ac munera rogatus veniam ei ac pacem dedit. Hiberiae quoque regem Artacen vicit acie et in deditionem accepit. Armeniam minorem Deiotaro, Galatiae regi, donavit, quia socius belli Mithridatici fuerat.

CUESTIONARIO
1. Traduce o texto
2. Comenta gramaticalmente o texto en cursiva
3. Responde a unha das preguntas:
a) Funcións do acusativo, ademais da de expresar o obxecto directo da oración.
b) Os complementos circunstanciais de lugar con e sin preposición.
c) Diversas manifestacións da arquitectura romana do ocio en Hispania.
d) Debuxa a estrutura dun campamento romano, e explica as distintas partes.
e) Cicerón: Orador e rétor
f) Enumera os personaxes típicos da comedia de Plauto, e sitúaos en Anfitrión.
g) Diferencia entre domus, villa e insula.
h) Na administración romana, Lucus Augusti, era un municipium ou unha colonia? Explica o sentido dambos términos.

O comenzo da monarquía (I, 1)
Romanum imperium ... a Romulo exordium habet, qui Reae Silviae, Vestalis virginis, filius et, quantum putatus est, Martis cum Remo fratre uno partu editus est. Is cum inter pastores latrocinaretur, decem et octo annos natus urbem exiguam in Palatino monte constituit XI Kal. Maias, Olympiadis sextae anno tertio, post Troiae excidium, ut qui plurimum minimumque tradunt, anno trecentesimo nonagesimo quarto.

CUESTIONARIO
1. Traduce o texto.
2. Analiza morfoloxicamente as seguintes palabras do texto: virginis, putatus est, latrocinaretur, constituit.
3. Analiza sintácticamente o texto en cursiva.
4. Escribe dúas palabras galegas ou españolas relacionadas etimoloxicamente con plurimum e outras dúas con trado.
5. Explica os cambios fonéticos experimentados por cadansúa das siguientes palabras latinas na súa evolución ao español e o galego: filius, decem.
6. Explica que tipo de obras inclue o xénero satírico.


Creación do consulado (I, 9)
Hinc consules coepere, pro uno rege duo, hac causa creati, ut, si unus malus esse voluisset, alter eum, habens potestatem similem, coerceret. Et placuit ne imperium longius quam annuum haberent, ne per diuturnitatem potestatis insolentiores redderentur, sed civiles semper essent, qui se post annum scirent futuros esse privatos.

CUESTIONARIO
1. Traduce o texto.
2. Analiza morfoloxicamente as seguintes palabras do texto: coepere, voluisset, eum, longius.
3. Analiza sintacticamente o texto en cursiva.

4. Virxilio, poeta épico e didáctico

5. Sinala a evolución sufrida polos diptongos ao galego ou español, poñendo exemplos do texto.

Os tarentinos chaman a Pirro (II, 9)
Eodem tempore Tarentinis, qui iam in ultima Italia sunt, bellum indictum est, quia legatis Romanorum iniuriam fecissent. Hi Pyrrum, Epiri regem, contra Romanos in auxilium poposcerunt, qui ex genere Achillis originem trahebat. Is mox ad Italiam venit, tumque primum Romani cum transmarino hoste dimicaverunt.

CUESTIONARIO
1. Traduce o texto.
2. Analiza morfoloxicamente as seguintes palabras do texto: eodem, indictum est, legatis, fecissent.
3. Analiza sintacticamente o texto en cursiva.
4. Escribe dúas palabras galegas ou españolas relacionadas etimoloxicamente con iniuria e outras dúas con bellum.
5. Explica os cambios fonéticos experimentados por cada unha das seguintes palabras latinas na súa evolución ao galego ou o español: hostem, trahebat.
6. Menciona dous autores líricos e unha obra de cada un.

Os romanos derrotan aos cartaxineses no mar (II, 20)
Quinto anno Punici belli, quod contra Afros gerebatur, primum Romani C. Duillio et Cn. Cornelio Asina consulibus in mari dimicaverunt paratis navibus rostratis, quas Liburnas vocant. Consul Cornelius fraude deceptus est. Duillius commisso proelio Carthaginiensium ducem vicit, triginta et unam naves cepit, quattuordecim mersit, septem milia hostium cepit, tria milia occidit.

CUESTIONARIO
1. Traduce o texto.
2. Analiza morfoloxicamente as seguintes palabras do texto: gerebatur, quas, commisso, hostium.
3. Analiza sintacticamente o texto en cursiva.
4. Escribe dúas palabras españolas en las que entre como componente gero e outras dúas con voco.
5. Explica os cambios fonéticos experimentados por cada una das seguintes palabras latinas na súa evolución ao español e o galego: quattuordecim, septem.
6. Fala brevemente do xénero filosófico en Roma e menciona un autor e unha obra.

Comezo da Segunda Guerra Púnica (III, 7)
Eodem anno bellum Punicum secundum Romanis inlatum est per Hannibalem, Carthaginiensium ducem, qui Saguntum, Hispaniae civitatem Romanis amicam, obpugnare adgressus est, annum agens vicesimum aetatis, copiis congregatis CL milium. Huic Romani per legatos denuntiaverunt, ut bello abstineret. Is legatos admittere noluit.

CUESTIONARIO
1. Traduce o texto.
2. Analiza morfoloxicamente as seguintes palabras do texto: inlatum est, Carthaginiensium, abstineret, noluit.
3. Analiza sintacticamente o texto en cursiva.
4. Escribe dúas palabras españolas e dúas galegas relacionadas etimologicamente con ago e outras dúas con dux.
5. Explica os cambios fonéticos experimentados por cada una das seguintes palabras latinas na súa evolución ao español e ao galego: secundum, aetatem.
6. Características do teatro romano; nombra dous representantes do xénero.

Traxano convértese en emperador (VIII, 2)
Successit ei Ulpius Crinitus Traianus, natus Italicae in Hispania, familia antiqua magis quam clara. Nam pater eius primum consul fuit. Imperator autem apud Agrippinam in Galliis factus est. Rem publicam ita administravit, ut omnibus principibus merito praeferatur, inusitatae civilitatis et fortitudinis.

CUESTIONARIO
1. Traduce o texto.
2. Analiza morfoloxicamente as seguintes palabras do texto: ei, omnibus, praeferatur, civilitatis.
3. Analiza sintacticamente o texto en cursiva
4. Escribe dúas palabras españolas ou galegas relacionadas etimoloxicamente con succedo e outras con omnis.
5. Explica os cambios fonéticos experimentados por cada una das seguintes palabras latinas na súa evolución ao galego ou español: imperatorem, factum.
6. Sinala algunhas características do xénero da novela romana e menciona un autor e unha obra.

Aquí van algúns textos máis escollidos pola súa dificultade, pero agora sen cuestións

Hamilcar retírase derrotado
In mari pugnatum est, et Hamilcar victus est nam, perditis sexaginta navibus retro se recepit. Romani viginti duas amiserunt. Sed cum in Africam transissent, Clypeam, Africae civitatem in deditionem acceperunt. Consules usque ad Carthaginem processerunt multisque vastatis oppidis, Manlius victor Romam rediit, et viginti septem milia captivorum reduxit.
Eutropio: Breviarium, I, 21 (adaptado)

Nacemento da República Romana
Consules erant pro uno rege duo. Fuerunt igitur anno primo consules L. Iunius Brutus et Tarquinius Collatinus, maritus Lucretiae. Sed Tarquinius cum omni patrimonio suo ex urbe migravit. Fecit tamen bellum in urbem Romae rex Tarquinius qui expulsus erat.
Eutropio: Breviarium I, 9 (adaptado)

Creación do Senado
Romulus ex nomine suo civitatem Romam vocavit. Multitudinem finitimorum in civitatem recepit, centum ex senioribus legit et senatores nominavit propter senectutem. Uxores populus Romanus non habebat, invitavit ad spectaculum ludorum urbis Romae vicinas nationes atque virgines capit.
Eutropio: Breviarium I, 2 (adaptado)

Victoria naval nas Guerras Púnicas
Quinto anno Punici belli, Romani consules in mari pugnaverunt navibus rostratis. Consul Duillius bello Carthaginiensium ducem vicit, triginta et unam naves cepit. Scipio Corsicam et Sardiniam oppugnavit, tum multa milia captivorum ducit, triumphum egit.
Eutropio: Breviarium II, 20 (adaptado)

Camilo sofoca a rebelión de Veyes
Post viginti annos Veientani rebellaverunt. Dictator Furius Camillus primum Veientanos in pugna vincit deinde civitatem capit, antiquissimam Italiaeque ditissimam. Galli ad urbem a(b) Gallia venerunt, Romanos vincunt et urbem occupaverunt. Sed Camillus Gallos vicit et Romani Camillum secundum Romulum appellaverunt.
Eutropio: Breviarium I, 20 (adaptado)

Se queredes máis texto recoméndovos visitar esta dirección
Obra completa de Eutropio